perdah
| pepsin |
Fransızca pepsine "sindirimde rol alan enzim" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Almanca aynı anlama gelen Pepsin sözcüğünden alıntıdır. (İlk kullanımı: 1835 Theodor Schwann, Alm. doğa bilimci .) Bu sözcük Eski Yunanca pépsis πέψις "pişirme, sindirme" sözcüğünden +in° ekiyle türetilmiştir. Yunanca sözcük Eski Yunanca péptō πέπτω "yemek pişirmek, sindirmek" fiilinden +sis ekiyle türetilmiştir. Yunanca fiil Hintavrupa Anadilinde yazılı örneği bulunmayan *pekʷ- "pişirmek" biçiminden evrilmiştir. |
|
| per+ |
Hintavrupa Anadilinde yazılı örneği bulunmayan *per-¹ "1. ön, öte, 2. ödemek, satmak, 3. öne atılmak, tehlikeye girmek" biçiminden evrilmiştir. |
|
| perakende |
Farsça parāganda پراگنده "dağınık, saçılmış, parça parça" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Orta Farsça pargandan "(etrafa) dağıtmak, saçmak" fiilinden türetilmiştir. (Kaynak: Desmond Durkin-Meisterernst, Dictionary of Manichaean Middle Persian and Parthi sf. 268) Bu sözcük Orta Farsça yazılı örneği bulunmayan *gandan "saçmak" fiilinden per+2 önekiyle türetilmiştir. |
|
| perçem |
Farsça parçam پرچم "başın büyük bölümünü kazıtarak salınan at kuyruğu şeklindeki saç [esk.], mızrağın ucuna takılan at kuyruğu, tuğ, sancak" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Farsça par "kanat" ve Farsça çamīdan چميدن "salmak" sözcüklerinin bileşiğidir. |
|
| perçin |
Farsça parçīn پرچين "1. kıvrık, çengel, 2. çakıldıktan sonra ucu kıvrılmış çivi" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Farsça parçīdan sözcüğünden türetilmiştir. Bu sözcük Farsça çīdan, çīn- چيدن, چين "kıvırmak, burmak" fiilinden türetilmiştir. |
|
| perdah |
Tarihçe (tespit edilen en eski Türkçe kaynak ve diğer örnekler) [ Lugat-i Halimi, 1477]perdāχtan [Fa.] [ Evliya Çelebi, Seyahatname, 1683 yılından önce]tüfengleri ibtidâ kaynadup taslak edüp ba'dehu perdâχtcılara verüp anlar üslûba korlar. [ Artin Hindoğlu, Hazine-i Lugat, 1831]Lisser [Fr.]: Düzlemek, düz etmek, perdah etmek Köken Farsça pardāχt پرداخت "bitim, cila, finiş" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Farsça pardaχtan, pardāz- پردختن, پرداز "sona erdirmek, bitirmek, oldurmak, düzmek, (bir şeyi bir şeye) koşmak, süslemek, hayata geçirmek, vs." fiilinden türetilmiştir. Bu sözcük Avesta (Zend) dilinde para-tak- "ileri-koşmak" sözcüğü ile eş kökenlidir. Avestaca sözcük Avesta (Zend) dilinde tak-, taç- "koşmak, koşturmak" fiilinden per+2 önekiyle türetilmiştir. Daha fazla bilgi için tazı maddesine bakınız. Ek açıklama Avesta (Zend) dilinde *para-tak- "ileri-koşmak" biçimine indirgenmesi problematiktir. 25.10.2017 |
|
| perde |
Farsça parda پرده "1. örtü, kapı veya çadır örtüsü, yüz örtüsü, 2. müzikte perde" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Orta Farsça aynı anlama gelen pardag sözcüğünden evrilmiştir. |
|
| pereme |
Yeni Yunanca pérama πέραμα "geçit, nehir veya liman geçişinde kullanılan sal" sözcüğünden alıntıdır. Yunanca sözcük Eski Yunanca peraióō περαιόω "karşıya geçirmek, iletmek" fiilinden +ma(t) ekiyle türetilmiştir. Bu sözcük Hintavrupa Anadilinde aynı anlama gelen yazılı örneği bulunmayan *per-eh₂-i̯é- (*per-ē-i̯é-) biçiminden evrilmiştir. Bu biçim Hintavrupa Anadilinde yazılı örneği bulunmayan *per-¹ "geçmek" kökünden türetilmiştir. |
|
| perende |
Farsça paranda پرنده "uçan, uçucu, kanat çırpan" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Farsça par-andāχtan پرنداختن "uçmak, kanat çırpmak" fiilinden türetilmiştir. Bu sözcük Farsça par پر "kanat" ve Farsça andāχtan, andāz- أنداختن "atmak" sözcüklerinin bileşiğidir. |
|
| +perest |
Farsça parast پرست "tapan, hizmet eden" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Farsça parastīdan پرستيدن "tapmak, hizmet etmek" fiilinden türetilmiştir. Bu sözcük Orta Farsça paristīdan "bir kişinin veya şeyin önünde veya başında durmak, hazır durmak, hizmet etmek" fiilinden evrilmiştir. Orta Farsça fiil Avesta (Zend) dilinde pairi-stā- "karşı durmak, arz etmek" fiili ile eş kökenlidir. Avestaca fiil Avesta (Zend) dilinde yazılı örneği bulunmayan *stā- "durmak" fiilinden per+2 önekiyle türetilmiştir. |
|
| perestiş |
Farsça parastiş پرستش "hizmet etme, ibadet etme" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Orta Farsça aynı anlama gelen parastişn sözcüğünden evrilmiştir. |
|